Knelpunten en ontwikkelingen ouderenzorg in kaart
De Nederlandse ouderenzorg staat voor veel uitdagingen. Dat blijkt uit de SCP-kennissynthese over de zorg voor thuiswonende ouderen. In 2030 zijn er ruim twee miljoen 75-plussers (720.000 meer dan nu). Daar staat tegenover dat er een (toenemend) tekort is aan personeel, specifieke deskundigheid en mantelzorgers om deze groep thuis te begeleiden.
Ook zal de vraag naar zorg veranderen door de toename van diversiteit onder ouderen (zoals etniciteit) en door technologie.
Hier ligt dan ook een belangrijke opgave voor de commissie Toekomst zorg thuiswonende ouderen.
Uiterlijk eind 2019 adviseert de commissie over wat er nodig is om de zorg voor ouderen thuis ook in de toekomst op peil te houden.
Veel zelfstandig wonende ouderen zijn tevreden over hun zorg en ondersteuning, maar er zijn ook knelpunten. De eigen kracht, vaardigheden en mogelijkheden van ouderen en hun netwerken worden geregeld overschat. De zorg in het algemeen is nog weinig gericht op preventie van (ernstiger) ziekten en het vroegsignaleren van zorg- en ondersteuningsbehoeften. En ook het woningaanbod lijkt nog onvoldoende sluitend op de vraag die er ontstaat nu van ouderen verwacht wordt dat zij langer zelfstandig blijven wonen.
75-plussers variëren in hun zorgbehoefte
Hoewel de meerderheid met lichamelijke beperkingen, psychische aandoeningen of geheugenproblemen kampt, zeggen de meesten zich goed te kunnen redden in het dagelijks leven. Veel 75-plussers zijn dan ook nog altijd actief in de samenleving. Daar staat tegenover dat 10% van de 75-84 jarigen en 15% van de 85-plussers zich (zeer) sterk eenzaam voelt. Naarmate de leeftijd stijgt, is het aandeel alleenstaanden en het aandeel dat van een klein inkomen moet rondkomen groter.
Complexiteit zorgstelsel
Zowel ouderen als professionals vinden vaak moeizaam hun weg in de verschillende soorten zorg en ondersteuning. De informatievoorziening is onduidelijk. De complexiteit van het systeem werkt een gebrek aan afstemming en samenwerking tussen hulp- en zorgverleners in de hand. Te weinig hulp en ondersteuning of onvoldoende deskundigheid van zorgprofessionals kan ertoe leiden dat ouderen onnodig in het Eerstelijnsverblijf of op de Spoedeisende hulp terecht komen.
Hoopvolle ontwikkelingen
Sommige ontwikkelingen zijn ook hoopvol. Zo volgt uit een hoger opleidingsniveau dat toekomstige ouderen waarschijnlijk beter zelf de weg kunnen vinden en mogelijk vaker zelf zorg kunnen organiseren. Als ouderen meer inkomen hebben betekent dat ook meer financiële middelen om zelf zorg te betalen.
Over het onderzoek
Het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport heeft het SCP gevraagd om een beeld te schetsen van hoe de zorg thuis voor 75-plussers er nu uitziet en welke trends en ontwikkelingen gevolgen zullen hebben voor die zorg. Mede op basis van dit rapport zal de commissie Toekomst zorg thuiswonende ouderen adviseren over wat er nodig is om de zorg voor thuiswonende ouderen ook in de toekomst op peil te houden.