Grenzen aan blijvende inzetbaarheid op de arbeidsmarkt?
Mensen doen meer aan hun inzetbaarheid op de arbeidsmarkt, maar niet zoveel als waar de overheid naar streeft. Het beleid van de overheid is erop gericht dat werkenden meer aandacht besteden aan het bijhouden van hun kennis en vaardigheden, langer doorwerken, en in geval van werkloosheid actiever zoeken naar werk. Op deze terreinen zien we tussen 2004 en 2018 ontwikkelingen in verschillende richtingen. Dat roept de vraag op hoe blijvende inzetbaarheid op de arbeidsmarkt verder vorm kan krijgen.
Zo bleef het aandeel werkenden dat een cursus of opleiding volgt, gelijk tussen 2004 en 2018. Onder 55-plussers, daarentegen, nam de scholingsdeelname wel toe en ook wisselen zij vaker dan vroeger van werkgever. Dat laatste is echter noodgedwongen, want alleen de onvrijwillige mobiliteit van 55-plussers – dat wil zeggen met een tussenliggende periode van werkloosheid – groeide. En mensen met een werkloosheidsuitkering solliciteerden in 2018 niet vaker dan in 2004. Ook zijn de voorwaarden die zij aan het salaris stellen ongewijzigd. Maar ze zijn wel eerder dan toen bereid een tijdelijke functie te accepteren.
Doorredenerend vanuit de ontwikkelingen van de afgelopen jaren, kunnen er door de coronacrisis een aantal aandachtspunten op dit vlak voor het beleid worden benoemd. Als de maatregelen om het virus in te dammen langere tijd nodig zijn, zijn mensen dan nodig in ander werk dan eerst, waarvoor ze misschien nog niet de juiste kennis en vaardigheden hebben? Dan is de uitdaging om ze in deze tijd te helpen aan om-, her-, en bijscholing. Scholing kost geld, en in een verslechterde economische situatie hebben werkzoekenden en potentiële werkgevers dat veel minder. Bovendien is er een praktisch probleem: hoe krijgt scholing vorm als mensen bij voorkeur thuis moeten werken en voldoende afstand tot elkaar moeten houden? Dat praktische probleem treedt ook op bij leren op de werkplek, dus van ervaren collega’s. Deze vorm van bijleren komt normaliter juist veel voor, zo blijkt uit dit onderzoek.
Dit zijn de belangrijkste uitkomsten uit Arbeidsmarkt in kaart: werkenden en niet-werkenden editie 2. Deze publicatie is geschreven voor de Coronacrisis begon en bevat data van 2004 tot 2018. Recente ontwikkelingen zijn daarom niet meegenomen in de cijfers. De gegevens in deze publicatie komen uit een langlopend onderzoek onder 4500 werkenden en niet-werkenden dat het SCP beheert.