Syrische statushouders boeken vooruitgang
De positie van Syrische statushouders is tussen 2017 en 2019 verbeterd. De beheersing van de Nederlandse taal is vooruitgegaan, steeds meer statushouders sluiten hun inburgering en cursus Nederlandse taal af. Syriërs die in 2014 in Nederland aankwamen nemen vaak een gunstigere positie in dan degene die later kwamen: ze hebben vaker een taalcursus en inburgering afgerond, de psychische gezondheid is meer verbeterd, het aandeel met een bijstandsuitkering is gedaald en men heeft vaker betaald werk: van degenen die in 2014 naar Nederland kwamen heeft in 2019 ruim twee vijfde een betaalde baan, van de Syriërs die in 2016 aankwamen, heeft een vijfde betaald werk. Daaruit blijkt dat verblijfsduur er toe doet. Dit blijkt uit de vandaag uitgekomen publicatie Syrische statushouders op weg in Nederland: de ontwikkeling van hun positie en leefsituatie. Een rapport van het SCP in samenwerking met het WODC, RIVM en CBS.
Tevreden met hun leven in Nederland
Voor een groep die nog maar zo kort in Nederland is, is het opvallend dat veel Syriërs zich al Nederlander voelen. Dit is de laatste jaren bovendien toegenomen: de groep die zich (heel) sterk als Nederlander identificeert is gegroeid van 34% naar 43%. Deze trend is zichtbaar in alle subgroepen. De sterke identificatie met Nederland gaat hand in hand met frequente sociale contacten met Nederlanders. Syrische statushouders tonen zich ook tevreden met hun leven in Nederland (ze geven hun leven een 8,2 op een schaal van 1-10) en met de werking van Nederlandse instanties. Men voelt zich over het algemeen rechtvaardig behandeld door deze instanties. Deze vertrouwenscijfers zijn hoger dan onder de totale Nederlandse bevolking. Ook ervaren zij, in vergelijking met andere migrantengroepen, betrekkelijk weinig discriminatie.
Ook zorgen
Tegelijkertijd zijn er zorgen. Het aandeel psychisch ongezonde Syrische statushouders daalde licht (van 42% naar 38%) maar is nog steeds driemaal zo hoog als in de algemene bevolking. Veel Syriërs kampen bovendien met een slechte mondgezondheid. Het aandeel statushouders met betaald werk steeg weliswaar, maar het gaat overwegend over kleine, precaire banen aan de onderkant van de arbeidsmarkt. Ook blijft een groot deel van de Syrische statushouders afhankelijk van een bijstandsuitkering: van de Syriërs die in 2014 aankwamen is nog steeds 70% afhankelijk van een bijstandsuitkering (cijfers van 2018). Veel mensen geven aan dat er in hun huishouden te weinig geld is om rond te komen. Hoewel de onderwijsparticipatie is verbeterd, verlaat toch een aanzienlijk deel van de jongeren het onderwijs zonder startkwalificatie zodra zij 18 zijn en stromen kinderen van statushouders veel vaker dan kinderen gemiddeld in Nederland door naar het praktijkonderwijs.
Verschillen tussen de Syriërs
Tussen Syriërs onderling zijn de verschillen in positie en leefsituatie soms groot. Jongeren nemen op verschillende domeinen de meest gunstige positie in. Het Nederlands van jongeren is in de afgelopen jaren behoorlijk verbeterd en ze zijn het vaakst actief op de arbeidsmarkt. Het aandeel psychisch ongezonde Syriërs is onder jongeren naar verhouding het sterkst gedaald. Maar niet alles is gunstig: jongeren rapporteren vaker discriminatie, zijn kritischer over de procedurele rechtvaardigheid van instanties en is er een sterke toename van het aandeel rokers onder jongeren. Syrische 45-plussers blijven op verschillende terreinen het meest achter. Van deze groep is taalbeheersing het minst vooruitgegaan, ze zijn het minst vaak geslaagd voor hun inburgering en hun arbeidsparticipatie blijft achter. Ook vrouwen nemen op verschillende terreinen een minder gunstige positie is: ze hebben in 2019 minder vaak een taalcursus afgerond, zijn minder vaak aan het werk, het aandeel werkenden is minder snel toegenomen en de oriëntatie op de arbeidsmarkt is minder sterk. Syriërs die maximaal basisonderwijs hebben gevolgd onderscheiden zich bovendien ongunstig: ze beheersen het Nederlands het minst goed, slagen minder vaak voor de onderdelen van het inburgeringsexamen, de arbeidsparticipatie blijft achter en de ervaren gezondheid is slechter.
Effecten coronacrisis op Syrische statushouders?
Dit onderzoek is uitgevoerd voor de uitbraak van het coronavirus. Het is onduidelijk welke maatschappelijke gevolgen deze crisis precies zal hebben. Toch is het aannemelijk om te stellen dat statushouders, die op verschillende domeinen een kwetsbare positie innemen, hier sterk door geraakt zullen worden.