Vermindering armoede mogelijk maar kost geld en banen
Met het huidige kabinetsbeleid neemt de armoede in Nederland de komende jaren met ruim een kwart toe. De stijging van armoede komt met name door de verlaging van de bijstand tot en met 2035. Dit terwijl armoede in Nederland een hardnekkig probleem is dat de kwaliteit van leven voor circa één miljoen mensen dagelijks ondermijnt. Dit is nog zonder de effecten van de coronacrisis mee te rekenen. Gerichte maatregelen om armoede te verminderen zoals de verhoging van de bijstand, zijn effectief, maar kosten geld en vaak banen blijkt uit het zojuist verschenen onderzoek Kansrijk Armoedebeleid van het Centraal Planbureau (CPB) en het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP).
De armoede in Nederland kan met 60% afnemen door invoering van een basisinkomen. Dit kost veel geld en het arbeidsaanbod zal sterk afnemen. De introductie van negatieve inkomstenbelasting en aanpassingen in bestaand beleid, zoals in de hoogte van de bijstand, leiden tot beperktere armoedevermindering, maar ook tot minder kosten en minder werkgelegenheidsverlies. Investeren in menselijk kapitaal door in te zetten op gezondheid of opleiding is een optie voor de lange termijn.
Als de jaarlijkse verlaging van de bijstand vanaf 2021 wordt teruggedraaid, dan neemt de toekomstige kans op armoede voor personen in de bijstand met bijna de helft af. Maar ook de prikkel om te werken neemt af. Een effectieve manier om armoede onder kinderen te bestrijden, is om het kindgebonden budget te verhogen voor gezinnen met drie of meer kinderen. Hiermee kan de armoede onder kinderen tot twintig procent worden teruggedrongen. Een andere mogelijkheid voor het verkleinen van de armoede is om de arbeidskorting voor werkenden met lagere inkomens te verhogen, terwijl voor de ouderen te denken valt aan een verhoging van de aanvullende inkomensvoorziening ouderen (AIO). Armoedebestrijding op de langere termijn kan door te investeren in bijvoorbeeld opleiding, gezondheid en de inzetbaarheid op de arbeidsmarkt. Deze elementen komen onder druk te staan als een gezin in armoede leeft. Door deze investeringen kunnen mensen beter meedoen in de samenleving en dit is goed voor de sociale samenhang. Het verhoogt de kwaliteit van samenleven en daarmee ook de algemene welvaart van de bevolking.
In totaal hebben de planbureaus veertig beleidsopties geanalyseerd om de stijgende armoede tegen de gaan. Daarnaast zijn bijna dertig beleidsopties geanalyseerd die armoede op de lange termijn bestrijden.
Kansrijk Armoedebeleid is onderdeel van de reeks Kansrijk Beleid van het Centraal Planbureau, het Planbureau voor de Leefomgeving en het Sociaal en Cultureel Planbureau. Deze reeks maakt beschikbare kennis toegankelijk voor beleidsvorming, en meer specifiek voor het opstellen van verkiezingsprogramma’s. Met deze publicatie komen het SCP en het CPB tegemoet aan de behoefte bij politiek en maatschappij aan een overzicht van kansrijk armoedebeleid
Deze publicatie verschijnt middenin de coronacrisis. Van de meeste beschreven maatregelen zijn de structurele effecten beschreven zoals die te verwachten zijn bij een korte duur van de crisis. De effecten kunnen enigszins veranderen wanneer de crisis langer duurt. Dat geldt vooral voor de fiscale maatregelen en binnen de sociale zekerheid, die direct het inkomen van mensen in armoede ondersteunen.