SCP Coronakompas over kwaliteit van leven en samenleving tijdens de coronacrisis
Het coronavirus veroorzaakt steeds duidelijker een maatschappelijke crisis, naast een gezondheids- en economische crisis. Het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) volgt dit al sinds de uitbraak van het virus. Het SCP brengt de inzichten tot nu toe samen in een`SCP-coronakompas’. Dit biedt inzicht in de maatschappelijke effecten, hoe die zich door de tijd ontwikkelen, en wat de mogelijkheden zijn om tijdig bij te sturen. Eenzaamheid en psychische druk kunnen bijvoorbeeld sterker toenemen als de maatregelen de komende tijd tot meer vrijheidsbeperkingen leiden. Inzicht daarin helpt om de wendbaarheid en veerkracht van onze samenleving tijdens de duur van deze crisis te versterken, maar ook om te voorkomen dat bestaande kloven tussen meer en minder kwetsbare groepen zich vergroten.
De coronamaatregelen, die gericht zijn op het indammen van de epidemiologische verspreiding van het virus, grijpen diep in op hoe we werken, hoe we leven, hoe we leren en hoe we zorgen. Om de maatschappelijke gevolgen van de coronacrisis in de toekomst beheersbaar te houden, is het van belang om de effecten die corona op ons algehele welzijn heeft, mee te wegen in de huidige besluitvorming. Hoe houden we de kwaliteit van ons leven op peil en hoe houden we de samenleving als geheel bij elkaar?
We bieden inzicht in de gevolgen van corona op onder meer ongelijkheid, eenzaamheid en psychische druk vanwege beperkende maatregelen op het gebied van werk, onderwijs en zorg. Er is, gezien de veelheid van gezondheids-, economische en maatschappelijke problemen die de coronacrisis met zich meebrengt, een mix van mogelijke handelingsperspectieven en beleidsinstrumenten nodig om de negatieve effecten op ons dagelijks leven zoveel mogelijk te voorkomen en tegen te gaan.
Het SCP heeft naast deze analyse ook een aantal mogelijke handelingsopties verkend:Economische (incentives, gedrag prikkelen), communicatieve (informatie delen, overtuigingskracht toepassen) en juridische instrumenten (regulering). Elk van deze instrumenten kan erop gericht zijn gedrag aan banden te leggen en dus te beperken (heffingen; verboden) of om gedrag juist te stimuleren (subsidies; voorlichting; geboden). Het kan sterk vanuit de overheid worden gestuurd, of meer in interactie met de doelgroep worden ontwikkeld. De handelingsperspectieven die we voorstellen zijn niet de enige denkbare. Wel kunnen we vanuit onze opgebouwde kennisbasis stellen dat de handelingsperspectieven die we voorstellen kansrijk zijn in het mitigeren van enkele negatieve gevolgen van de crisis.
Het SCP bouwt hiermee voort op eerdere inzichten, zoals die ook werden gepubliceerd in diverse beleidssignalementen en publicaties over de te verwachten gevolgen van corona en het welbevinden ten tijde van corona. Alle SCP-publicaties over corona zijn hier te vinden. Het SCP-coronakompas zal de komende periode verder worden ingevuld om de gevolgen van corona en het crisisbeleid te volgen, en om bij verdere besluitvorming rekening te houden met de maatschappelijke effecten. Naast de overheid, kunnen ook bedrijven en de samenleving een aantal van deze oplossingen ter hand nemen.