Grotere autonomie over werktijden is belangrijk pluspunt van thuiswerken voor werknemers
Thuiswerken laat de zeggenschap over werktijden groeien waardoor werknemers hun werk gemakkelijker kunnen laten aansluiten bij hun thuissituatie. Dat is de conclusie van het SCP-onderzoek naar het thuiswerken vóór en in coronatijd. In coronatijd was de groei in zeggenschap zelfs wat groter dan gebruikelijk. Tegelijkertijd leent niet ieder werk zich voor thuiswerken, voor verschillende beroepen is het noodzakelijk om fysiek op de werkplek aanwezig te zijn.
De kennis en ervaringen die zijn opgedaan met thuiswerken maken het noodzakelijk om afspraken te maken tussen overheid, werknemers en werkgevers en andere partijen over de balans tussen betaald werk en het privéleven van mensen. Als het aan de werknemers zelf ligt, wordt de combinatie van thuis en op locatie werken gebruikelijker dan voorheen. Werkgevers zouden met werknemers het gesprek aan kunnen gaan over hoe ze de positieve elementen van thuiswerken kunnen behouden en de zeggenschap van werknemers over werktijden en werkplek daar een belangrijke plaats in kunnen geven. Voor de overheid, die overweegt om de combinatie thuis en op kantoor werken te bevorderen, is het relevant om in beleid rekening te houden met mechanismen die thuiswerken in de praktijk belemmeren en de randvoorwaarden waaronder dit voor werknemers en werkgevers positief uitpakt.
Thuiswerken en de veranderende wereld van werk
In een vergrijzende samenleving is het nodig om gebruik te maken van ieders arbeidspotentieel. Actief sturen op de kwaliteit van werk van mensen is daarbij een belangrijk element: als werk aantrekkelijker is, wordt het ook aantrekkelijker om meer uren te werken. Dat betekent onder andere dat medewerkers zelf regie hebben over hun werkzaamheden en een balans kunnen vinden tussen betaald werk en andere taken zoals zorgen en leren.
Onlangs bracht het SCP naar aanleiding van ontwikkelingen op de arbeidsmarkt een studie uit over de veranderende wereld van werk. Daarin werd aandacht gevraagd voor meer zeggenschap voor werkenden om zelf invloed uit te kunnen oefenen op hun werkomstandigheden. De ruimte die daarvoor wordt geboden door werkgevers is van doorslaggevend belang. De bevindingen van het nieuwe onderzoek sluiten daarbij aan: thuiswerken helpt bij het vergroten van de (ervaren) zeggenschap om werk een plek te geven in het leven van mensen.
Zeggenschap over invulling van hybride werken
Het is van belang dat werknemers ook na afloop van de coronamaatregelen de keuze krijgen of ze willen thuiswerken en, in overleg met hun werkgever, hoe vaak ze dat doen. Deze eigen regie draagt bij aan het welbevinden van medewerkers en is belangrijk omdat thuiswerken niet voor iedere werknemer voordelen heeft. Voor 1 op de 10 werknemers die in coronatijd veel uren thuis werkten was deze manier van werken juist erg belastend. Als de verwachtingen van thuiswerkers uitkomen, werkt in de toekomst bijna de helft van hen meer dan 40% van de werktijd vanuit huis, terwijl iets meer dan 1 op de 10 thuiswerkers ervan uitgaat dan volledig op de werklocatie actief te zijn.
Zeggenschap over werktijden
Als werknemers thuis gaan werken, krijgen zij meer regie over hun begin- en eindtijden. Tijdens de coronapandemie was de toename in de eigen regie hierover zelfs wat groter dan gebruikelijk. Uit onderzoek van de rijksoverheid onder het eigen personeel bleek dat de grotere autonomie over de werktijden een belangrijke reden is waarom veel van hen straks hybride willen werken. Het is voor het welbevinden van werknemers daarom belangrijk dat dit voordeel behouden blijft.
Thuiswerken en vrouwen met jonge kinderen
Eén van de andere overwegingen van de overheid om thuiswerken in de toekomst te stimuleren, is dat dit de arbeidsdeelname van mensen met zorgtaken mogelijk vergroot. Vrouwen met zorgtaken voor jonge kinderen ondervinden echter geen verbetering in hun werk-privé balans als ze gaan thuiswerken. Mogelijk is één van de oorzaken dat moeders met jonge kinderen minder vaak dan vaders met jonge kinderen thuis ongestoord kunnen werken. Aanvullende verklaringen zijn dat kinderen met een vraag of behoefte misschien eerder naar hun moeder toegaan als die thuiswerkt. Ook als deze vrouwen vóór de coronapandemie gingen thuiswerken, toen thuiswerken een eigen keuze was, verbeterde hun werk-privé balans niet. Hierop afgaand ligt het niet voor de hand dat moeders met jonge kinderen méér gaan werken als ze de optie hebben om vanuit huis te werken.