Videoserie Spiegel van de samenleving

Een man met een donkere huidskleur staat in een voorraadruimte van een kantoor. Hij is een jaar of vijftig. De man draagt een trui met het logo van COA en een gebreide muts. 

ERNESTO: "Mijn vader heeft altijd voor de overheid gewerkt. En ik dacht altijd bij mezelf: ik? Nee."

VOICE-OVER: "Wij zijn het Sociaal en Cultureel Planbureau. We vinden het belangrijk dat keuzes van politiek en overheid goed aansluiten bij het dagelijks leven van mensen. Daarvoor moet je weten hoe het gaat met Nederland en de mensen die er wonen. We onderzoeken en verklaren het vanuit het perspectief van de samenleving. Hoe kijk jij naar de relatie tussen samenleving en overheid? We vragen het aan Ernesto, Ida en Akkie."

Een witte man van in de zeventig zit in een woonkamer. 

AKKIE: "Ik heb op zich een goede relatie met de overheid."

In een andere woonkamer zit een witte vrouw. Ze is in de vijftig en ze draagt een bril.  

IDA: "Dat er heel veel wantrouwen is bij de overheid. En dat daar heel veel mensen de dupe van zijn geworden."

ERNESTO: "Ik was altijd een beetje tegen het regime, maar dat is als je jong bent."

AKKIE: "Ik kan me wel voorstellen dat voor veel mensen de relatie niet zo goed is."

ERNESTO: "Als je dan wat ouder wordt, dan realiseer je je: ik ben zo blij dat er een overheid is."

IDA: "Dat er al bij voorbaat een mening gegeven wordt over hoe het wel zal zijn."

ERNESTO: "Ik ben zelf in de toeslagenaffaire terechtgekomen. Daar zit ik nog steeds op te wachten. Gelukkig heeft mijn vrouw een gedeelte gekregen. Maar dat heeft onze relatie best wel verstoord."

IDA: "Dat vind ik heel belangrijk: dat het verhaal achter de mensen gehoord en gezien wordt."

ERNESTO: "Maar dan nog: overheid moet er zijn. Hoe boos ik ook ben en hoe vervelend het ook is: het is een stelsel dat niet perfect loopt omdat je verschillende soorten mensen op verschillende soorten plekken hebt. Maar uiteindelijk is het goed en mooi."

Akkie leest een vraag voor vanuit een leunstoel. 

AKKIE: "'Wat is in jouw ogen een ideale overheid?'"

ERNESTO: "Het is bijna onmogelijk om dat te realiseren."

IDA: "Ik vind gelijkwaardigheid heel erg belangrijk. Dat mensen echt gezien worden in wie ze zijn. En dat ze ook een keuze hebben in de maatschappij."

ERNESTO: "Gelukkig is Nederland één van de voorlopers waar de multiculturele samenleving goed op zijn plek valt."

AKKIE: "De overheid die zich helemaal toelegt op het land, de mensen, natuur en dieren."

IDA: "Dat mensen zich ook vertrouwd voelen om in gesprek te gaan met mensen van de gemeente."

AKKIE: "Directer met bewoners overleggen. Kortere lijnen, openheid. Ik denk dat dat een verbetering is."

IDA: "Veel mensen weten de weg niet en zitten gewoon zoveel in de problemen dat ze de weg gewoon niet weten. Dat zou veel simpeler moeten allemaal."

ERNESTO: "Twee dingen zijn hartstikke belangrijk: educatie en je gezondheid. En als de regering dat goed op z'n plek heeft, dan komt het eigenlijk allemaal vanzelf wel."

Het logo van het Sociaal en Cultureel Planbureau verschijnt. 

Een oudere, witte vrouw zit in een woonkamer. 

ALBERTINE: "Ik wil eigenlijk 100 worden om nog veel mee te maken en kritiek te leveren."

VOICE-OVER: "Wij zijn het Sociaal en Cultureel Planbureau. We vinden het belangrijk dat keuzes van politiek en overheid goed aansluiten bij het dagelijks leven van mensen. Daarvoor moet je weten hoe het gaat met Nederland en de mensen die er wonen. We onderzoeken en verklaren het vanuit het perspectief van de samenleving. Wat is voor jou belangrijk als het gaat om samenleven? We vragen het aan Sudir, Frank en Albertine."

ALBERTINE: "Eerlijkheid tegenover elkaar."

Een witte man van rond de zestig zit in een kantoorruimte. Hij draagt een bril. 

FRANK: "Harmonie. Naar elkaar luisteren."

Een man van kleur van in de dertig zit in een fotostudio. Hij draagt een gebreide muts en hij heeft een baard. 

SUDIR: "Ook al heeft je buurman een andere etniciteit, dat je je nog wel inleeft in zijn cultuur en zijn normen en waarden."

ALBERTINE: "Dat mensen elkaar met rust laten. Je kan leven zoals je wil.
Dat vind ik heel belangrijk."

FRANK: "Dat er veel met elkaar van gedachten gewisseld wordt. Niet alleen maar polariseren. Maar ook: wat bedoelt iemand? Hoe zit iemand erin?"

SUDIR: "Ook al ben je het er totaal niet mee eens. Dat kan, maar je hebt er wel begrip voor."

ALBERTINE: "'Hoe kan jij aan die waarden bijdragen?' Mensen niet voor de gek houden met zogenaamde vriendelijkheid. Maar als er in een gesprek iets voorkomt en dat je dan je mening geeft en dat ze daar iets aan hebben, dat heb ik wel meegemaakt."

SUDIR: "Ik ben niet zo nukkig dat ik dan denk: nee, ik heb gelijk. Je verandert, als mens, en de maatschappij verandert. Het is wel heel naïef om te blijven hangen in de gedachtes die je hebt."

FRANK: "Mensen moeten zich vrij voelen om dát te doen waarvan ze denken: dit heeft de meeste impact. Dat gebeurt niet altijd. Mensen worden ook door het systeem weleens gedwongen dingen te doen waarvan ze zeggen: 'Ik had liever wat anders gedaan. Maar ja, ik moet overleven.'"

SUDIR: "Iemand die homoseksueel is of zo. Lekker boeiend. Wat maakt dat jouw probleem? Laat iemand gewoon lekker zijn leven leven. Als 'ie gelukkig is. Je hebt er toch geen last van? Dat snap ik dan niet. Wat is jouw issue ermee?"

Frank zit achter een laptop op een kantoor.

FRANK: "'Ja,' is mijn antwoord op deze vraag: 'Is gezamenlijkheid en verbinding belangrijk voor je?' Superbelangrijk, natuurlijk! Het gaat erom dat je jezelf niet inkapselt in je eigen silo."

SUDIR: "Why can't we all just get along? Het is echt zo'n standaardzinnetje. Maar het is wel iets wat ik heel vaak in mijn hoofd heb als ik dan weer iets lees op Twitter of op het nieuws voorbij zie komen."

ALBERTINE: "Ja natuurlijk, dat is heel belangrijk. Met je kleinkinderen, met je kind, met je familie."

SUDIR: "Racisme is best wel een zwaar punt en dat koppel ik zelf ook wel vaker nu. Maar dat komt soms wel verrassend uit de hoek van mensen. Maar dat geeft wel een soort van een podium om het te kunnen bespreken."

ALBERTINE: "Ik kan niet denken voor een hele groep of hoe het zou moeten, of wat dan ook. Je kan een voorbeeld zijn met hoe je bent."

Het logo van het Sociaal en Cultureel Planbureau verschijnt. 

Beeldtekst: 
50 jaar spiegel van de samenleving

Een oudere, witte vrouw zit in een woonkamer. 

ALBERTINE: "Het is natuurlijk moeilijk je zorgen te maken over iets wat er nog niet is."

VOICE-OVER: "Wij zijn het Sociaal en Cultureel Planbureau. We vinden het belangrijk dat keuzes van politiek en overheid goed aansluiten bij het dagelijks leven van mensen. Daarvoor moet je weten hoe het gaat met Nederland en de mensen die er wonen. We onderzoeken en verklaren het vanuit het perspectief van de samenleving. Hoe denk jij dat de samenleving er over vijftig jaar uitziet? We vroegen het aan alle mensen die we voor de serie 'Spiegel van de samenleving' spraken."

Een witte man van in de veertig zit in een woonkamer. Achter hem brandt een open haard.

JAN: "Ik denk dat die ongeveer hetzelfde is als nu."

In een andere woonkamer zit een oudere, witte dame met een bril.

MACHTELD: "Ik denk dat we met veel meer nationaliteiten hier leven. Die toestroom kunnen we niet stoppen."

Een witte man van rond de zestig zit in een kantoorruimte. Hij draagt een bril.

FRANK: "We zien nu natuurlijk dat het aan alle kanten fout gaat. Er zijn landen die verkeerde beslissingen maken. Er wordt weer oorlog gevoerd. Voor mij is het, als je mij dit in 1990 had gevraagd, ondenkbaar."

Een man van kleur van in de dertig zit in een fotostudio. Hij draagt een gebreide muts en hij heeft een baard. 

SUDIR: "Ik ben bang dat de verdeeldheid alleen maar zal toenemen. We zullen niet in een angstsamenleving terechtkomen. Maar ik denk wel dat het ten koste gaat van de veiligheid."

In een keuken van een zorginstelling zit een witte man op het aanrecht. Hij is een jaar of dertig.

TOBI: "Ik ben bang dat het allemaal qua technologie nog heel ver vooruitgaat."

In een klein appartement zit een witte jongeman van rond de twintig achter een bureau. Hij heeft geblondeerd haar en een wenkbrauwpiercing. 

JIM: "Dat we uiteindelijk helemaal geïntegreerd worden in onze social media platforms met een chip in ons hoofd."

In een woonkamer zit een vrouw van kleur. Ze is in de dertig en ze draagt een bril.

SAHAR: "Zonder angst. Dat je de persoon die je thuis bent, ook buiten kan zijn."

Een witte vrouw van in de vijftig met een bril zit op een stoel in een andere woonkamer. Op haar schoot zit een hond.

MARTA: "Nou, vrede op aarde."

SAHAR: "Een heel gemêleerd en superdivers Nederland."

Een man met een donkere huidskleur staat in een voorraadruimte van een kantoor. Hij is een jaar of vijftig. De man draagt een trui met het logo van COA en een gebreide muts. 

ERNESTO: "'Hoe ziet jouw gedroomde samenleving eruit?'"

SAHAR: "Dat niemand op straat zegt: 'Maar waar kom jij vandaan?'"

JIM: "Doordat de wereld zo globaal is, kijken we naar dingen aan de andere kant van de wereld en hoe we iets daar kunnen oplossen. Terwijl er kleine, persoonlijke problemen zijn waar mensen tegenaan lopen. Daar wil ik me op focussen."

Een witte jongeman van in de twintig met een hoog knotje is in een sportschool. 

FELIX: "Ik hoop in ieder geval dat het verschil tussen arm en rijk kleiner wordt, of niet groter wordt."

In een woonkamer zit een witte vrouw van in de vijftig. Ze draagt een bril. 

IDA: "Ik vind dat we heel veel van elkaar kunnen leren. En dat we een rijker mens worden door om te gaan met verschillen."

Een jonge vrouw van kleur staat in een gang van een schoolgebouw. Ze draagt een hoofddoek.

SORAYA: "Dat niemand wordt afgewezen op zijn of haar achtergrond."

ERNESTO: "In mijn hart geloof ik dat er altijd meer goede mensen zijn dan slechte mensen en dat maakt het gewoon positief."

MARTA: "Maar ik droom wel van een goede saamhorigheid."

Albertine opent een deur, Soraya lacht. 

JAN: "'Welk Nederland gun jij de kinderen die in 2023 geboren zijn?'"

In een woonkamer zit een witte vrouw van in de veertig op een bank. Naast haar ligt een blindengeleidehond. De vrouw heeft een oogprothese in de kleuren van de regenboog. 

MARJOLEIN: "Dat het met het klimaat niet zo dramatisch is gesteld als waar ik bang voor ben."

Een witte man van in de zeventig zit in een woonkamer.

AKKIE: "Dus er zullen flinke dijken moeten komen. Zelfs steden zullen omringd moeten worden."

ERNESTO: "Ik hoop voor hen dat ons stelsel, als ze op de leeftijd zijn dat ze volwassen zijn en kunnen stemmen, een goede invloed op hen heeft."

MARJOLEIN: "Dat inclusief onderwijs dan veel meer vanzelfsprekend is. Of dat dat er gewoon is, zodat kinderen met en zonder beperking echt samen kunnen opgroeien."

TOBI: "Ik hoop niet dat het verschil tussen links en rechts verder uit elkaar groeit. Van die gekke oude tradities, daar wordt niemand vrolijk van. Als je er mensen pijn mee doet, waarom zou je er dan mee door willen gaan?"

In een keuken van een zorginstelling zit een witte man op het aanrecht. Hij is een jaar of dertig. 

TOBI: "Dat vind ik een moeilijke vraag. Ik kom er zo meteen even op terug."

VOICE-OVER: "Wij zijn het Sociaal en Cultureel Planbureau. We vinden het belangrijk dat keuzes van politiek en overheid goed aansluiten bij het dagelijks leven van mensen. Daarvoor moet je weten hoe het gaat met Nederland en de mensen die er wonen. We onderzoeken en verklaren het vanuit het perspectief van de samenleving. Hoe denk jij over de verdeling van verantwoordelijkheden voor zorg en ondersteuning? We vragen het aan Machteld, Tobi en Jim."

In een klein appartement zit een witte jongeman van rond de twintig achter een bureau. Hij heeft geblondeerd haar en een wenkbrauwpiercing. 

JIM: "Ik denk dat die verantwoordelijkheid bij de burger én bij de overheid zou moeten zitten, met een juiste, gezonde balans."

In een woonkamer zit een oudere, witte dame met een bril. 

MACHTELD: "Ik ga bijvoorbeeld zelf iedere zes weken met mijn vriendin, een oude buurvrouw van nu bijna 92 naar het HagaZiekenhuis om haar te begeleiden voor een oogprik."

TOBI: "Mantelzorgers kun je ook niet alle verantwoordelijkheid geven."

MACHTELD: "Maar de zorg in Nederland zou zo goed op orde moeten zijn dat er zo min mogelijk mantelzorgers nodig zouden zijn."

TOBI: "Het gewoon aantrekkelijker maken om weer in de zorg te gaan werken."

MACHTELD: "Dat we weer handen aan het bed krijgen."

Tobi helpt een man in een rolstoel met koken.

MACHTELD: "'Vind jij dat iedereen dezelfde zorg en ondersteuning zou moeten krijgen?' In principe natuurlijk wel. Je mag geen onderscheid maken: jij wel en jij niet."

JIM: "Ik heb zelf de laatste twee jaar in therapie gezeten. Ik kan zeggen dat ik daar zoveel aan heb gehad, dat ik dat iedereen zou gunnen en zou kunnen aanraden. Ongeacht hoe groot of hoe klein je problemen ook zijn."

TOBI: "Je moet geen onderscheid maken tussen een roker die kanker krijgt of iemand die niet rookt, die kanker krijgt."

JIM: "Ik heb daar zoveel aan gehad en ik denk dat iedereen, van elke laag in de maatschappij, met alle soorten problemen, er wat aan zou hebben. Ik denk dat wij als maatschappij er een hoop mee op zouden schieten als daar meer toegang tot was."

Machteld bekijkt zilverwerk door een loep.

JIM: "'Waar ligt de ondergrens van wat in Nederland goede zorg en ondersteuning zou moeten zijn?'"

MACHTELD: "Wanneer je zorg nodig hebt, dat die er dan ook voor jou is. We denken dan natuurlijk gelijk aan die ellenlange wachtlijsten."

JIM: "De stress die ik om me heen en bij de mensen in mijn omgeving zie, dat is totaal niet oké. Dat is eigenlijk bizar."

TOBI: "Hoe arm je ook bent, dat je naar een huisarts moet kunnen gaan. Niet dat het niet kan, omdat je er te weinig geld voor hebt."

MACHTELD: "En dat je je in veilige handen voelt. Hup, de prik erin en je gaat helemaal blij naar naar huis."

TOBI: "Gewoon toegankelijke zorg voor iedereen. Maakt niet uit waar je vandaan komt, hoe rijk je bent, hoe oud je bent, hoe gek je bent."

Een witte man van in de veertig zit in een woonkamer. Achter hem brandt een open haard. 

JAN: "Vroeger werd je gepest omdat je boer was. Toch hoorde ik er evengoed bij."

VOICE-OVER: "Wij zijn het Sociaal en Cultureel Planbureau. We vinden het belangrijk dat keuzes van politiek en overheid goed aansluiten bij het dagelijks leven van mensen. Daarvoor moet je weten hoe het gaat met Nederland en de mensen die er wonen. We onderzoeken en verklaren het vanuit het perspectief van de samenleving. Voel jij je onderdeel van de Nederlandse samenleving? We vragen het aan Marjolein, Jan en Soraya."

Een jonge vrouw van kleur staat in een gang van een schoolgebouw. Ze draagt een hoofddoek.

SORAYA: "Ja, ik voel me onderdeel van de Nederlandse samenleving. Ik doe mee door door middel van werk en buurtactiviteiten waaraan ik meedoe."

JAN: "Ja, ik heb gewoon vrienden en kennissen. Ik ontvang hier mensen en groepen die ook meedoen in het bestuur of in een organisatie om invulling te geven aan het gebied hier, waar we zitten met onze boerderij."

In een woonkamer zit een witte vrouw van in de veertig op een bank. Naast haar ligt een blindengeleidehond. De vrouw heeft een oogprothese in de kleuren van de regenboog. 

MARJOLEIN: "Ik voel me zeker onderdeel van de Nederlandse samenleving. En ik doe ook wel mee. Toch vind ik dat er nog heel veel toegankelijk moet worden."

SORAYA: "Ik kan mijn eigen talenten benutten. Ik kan mezelf ontwikkelen."

Soraya snijdt komkommer en appel in een keuken en legt de partjes op verschillende, gekleurde bordjes. 

SORAYA: "'Welke rol speelt werk in jouw leven?'"

JAN: "Ik noem het geen werk, maar altijd een manier van leven."

MARJOLEIN: "Een betaalde baan is in mijn geval best lastig omdat ik dan net iets meer begeleiding en ondersteuning nodig heb. En dat is er lang niet altijd."

JAN: "Het stopt niet na vier of na acht uur werk. En niet na vijf dagen in de week."

MARJOLEIN: "Mijn vrijwilligerswerk speelt echt wel een heel belangrijke rol in mijn leven en ik vind het heel fijn om te doen."

SORAYA: "Voornamelijk om de jongeren een beetje van de straat te houden."

MARJOLEIN: "'Wat maakt mijn werkdag de moeite waard?'"

JAN: "Als je een schapenverlossing hebt gedaan en die lammetjes lopen daarbij, dan denk je: nou, dat was weer leuk!"

MARJOLEIN: "Ik mag vaak heel mooie dingen doen. Zo geef ik bijvoorbeeld voorlichting op scholen over leven met een beperking."

SORAYA: "Als je jongeren hebt, waarvan de ouders geen contributie kunnen betalen voor de voetbalvereniging, dan is het wel fijn dat je dan de mogelijkheid hebt om dat soort
toernooien te kunnen organiseren."

JAN: "De mensen uit de buurt, dat je daar een leuke, ontspannen sfeer mee hebt en dat het gezellig is. Vooral lol met elkaar hebben, dat is het belangrijkste in het leven."

SORAYA: "Om dan een voorbeeld voor ze te zijn. Dat maakt mijn werkdag de moeite waard."

Jan schept hooi bijeen in een koeienstal.

JAN: "'Welke andere vormen van meedoen zijn belangrijk om je onderdeel van de samenleving te voelen?'"

MARJOLEIN: "Dat ik het fijn vind om dingen te ondernemen en niet alleen maar thuis te blijven zitten. Verder hou ik me bezig met de toegankelijkheid van openbare ruimtes, gebouwen en festivals. Dat is gewoon heel erg belangrijk, want er gaan dingen goed, maar er kan vooral ook nog heel veel beter."

JAN: "Je moet ergens ook tegen een stootje kunnen. Dat je weleens denkt, als je een beetje geplaagd wordt: dat hoort er ook een beetje bij."

MARJOLEIN: "Het is gewoon heel erg belangrijk dat iedereen in Nederland mee kan doen en dat iedereen erbij hoort en dat iedereen gelijkwaardig is."

Het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) brengt al 50 jaar in kaart hoe het met Nederland en de Nederlanders gaat. Het SCP brengt hierbij de ontwikkelingen en de gevolgen van beleid voor mensen in beeld. Om te onderzoeken of keuzes van de overheid goed aansluiten bij het dagelijks leven van mensen, is het van belang te vragen hoe het gaat met die mensen. In deze videoserie, getiteld ’50 jaar spiegel van de samenleving’, geven Felix, Marta en Sahar antwoord op de vraag: Wat is voor jou belangrijk als het gaat om samenleven?

Het logo van het Sociaal en Cultureel Planbureau verschijnt.

Beeldtitel:
Spiegel van de samenleving
kansen in de samenleving

Een witte vrouw van in de vijftig met een bril zit op een stoel in een woonkamer. Ze gebaart een hond op haar schoot te komen zitten. 

MARTA: "Kom maar. Ja... "

VOICE-OVER: "Wij zijn het Sociaal en Cultureel Planbureau. We vinden het belangrijk dat keuzes van politiek en overheid goed aansluiten bij het dagelijks leven van mensen. Daarvoor moet je weten hoe het gaat met Nederland en de mensen die er wonen. We onderzoeken en verklaren het vanuit het perspectief van de samenleving. Vind jij het belangrijk dat iedereen in Nederland gelijke kansen krijgt? We vragen het aan Felix, Marta en Sahar."

In een andere woonkamer zit een vrouw van kleur. Ze is in de dertig en ze draagt een bril.

SAHAR: "Het is niet zo dat mensen in Nederland naar je toe komen en zeggen: 'Hier krijg je je prachtige kansen op een bordje geserveerd.'"

Een witte jongeman van in de twintig met een hoog knotje is in een sportschool. 

FELIX: "De laatste jaren is natuurlijk naar voren gekomen dat veel mensen die geen Nederlandse voorouders hebben, bijvoorbeeld met een andere huidskleur, het eigenlijk toch wel een stuk zwaarder hebben op veel vlakken."

MARTA: "Als mensen hard werken voor geld en ze hebben het echt verdiend, dan zeg ik: 'Toppie'."

SAHAR: "Ik denk dat dat de basis van een democratie is."

Sahar is aan het werk aan een bureau in een hoek van de woonkamer. 

SAHAR: "'Heb jij voldoende kansen in je leven gekregen en heb jij deze goed kunnen benutten?'"

MARTA: "Ik heb het niet goed benut, ook niet echt de kans gekregen."

FELIX: "Ik heb niet altijd de juiste keuzes gemaakt toen ik wat jonger was. En toen ik wat ouder ben geworden, heb ik eigenlijk het geluk gehad dat ik precies de juiste kansen aangereikt heb gekregen."

SAHAR: "Ik heb vooral veel kansen voor mezelf gecreëerd. Omdat ik dan bijvoorbeeld dingen zag, die anderen niet zagen. Behoeftes zag die anderen niet zagen. Kansen krijg je, maar kansen neem je misschien ook wel. Het is een soort wederkerigheid in dat proces."

Felix doet aan fitness in een sportschool.

MARTA: "'Zie jij in jouw omgeving mensen die het onterecht moeilijk hebben en niet dezelfde kansen krijgen als andere mensen?'"

SAHAR: "We nemen eerder mensen aan die op ons lijken, bij wie we ons prettig voelen, bij wie we misschien de mimiek goed kunnen herkennen en plaatsen. Bij wie we het gevoel hebben: die zou echt zo goed bij mijn team passen. Daardoor maak je monotone, homogene groepen."

FELIX: "Dat is natuurlijk niet iets waar je zelf invloed op kan uitoefenen. Jij wordt geboren in een bepaald lichaam. En helaas kan dat een negatieve invloed hebben."

MARTA: "Je gunt iedereen wel dezelfde kansen, net als mensen die rijk zijn. Dat willen wij toch allemaal? Maar als je er maar voor werkt, dan is het beloond."

SAHAR: "We leven wel, helaas, echt in een samenleving waarin iedereen ervan uitgaat dat je er wel komt, als je maar hard genoeg je best doet. Maar de bittere werkelijkheid is dat het gewoon niet zo is."

Het logo van het Sociaal en Cultureel Planbureau verschijnt.  

Beeldtekst:
50 jaar spiegel van de samenleving