Ook na versoepeling coronamaatregelen is extra aandacht nodig voor mensen met een verstandelijke beperking
Extra aandacht voor mensen met een verstandelijke beperking blijft – ook na de eerste fase van de coronacrisis – hard nodig. Dit constateert het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) in haar beleidssignalement ‘maatschappelijke gevolgen coronamaatregelen - mensen met een verstandelijke beperking’.
Onderzoek dat het SCP al vóór de coronacrisis heeft verricht, maakt duidelijk hoe belangrijk sociaal contact is voor de kwaliteit van leven. Mensen met een verstandelijke beperking hebben in het algemeen al minder contacten dan anderen. Deze kwetsbare groep heeft het in de eerste maanden van de coronacrisis daarom extra moeilijk gehad in Nederland. Niet alleen de mensen in instellingen leden onder de oorspronkelijke coronamaatregelen – bijvoorbeeld door de strenge bezoekregeling –, ook degenen die thuis woonden hadden het moeilijk. Er was immers minder begeleiding beschikbaar en kinderen konden niet naar het speciaal onderwijs of de dagopvang.
Fysiek en sociaal contact belangrijk
De eerste versoepeling in de bezoekregeling bij instellingen (vanaf 15 juni) betekent niet dat de problemen voor mensen met een verstandelijke beperking nu voorbij zijn. Het SCP plaatst vraagtekens bij de haalbaarheid en wenselijkheid van het houden van 1,5 meter afstand voor deze kwetsbare groep. Voor velen is fysiek en sociaal contact – wat met anderhalve meter afstand moeilijk is – van groot belang. Voor cliënten in een wooninstelling kan het verminderde contact met naasten leiden tot boosheid, probleemgedrag en minder tevredenheid. Voor thuiswonende mensen met een verstandelijke beperking kunnen de gevolgen van het wegvallen van dagbesteding en begeleiding ook grote gevolgen hebben, bijvoorbeeld voor dagelijkse structuur en kwaliteit van leven.
Positie op arbeidsmarkt nu nog lastiger
Extra aandacht is ook nodig voor de positie van mensen met een verstandelijke beperking op de arbeidsmarkt. Het was voor deze groep vóór de coronacrisis al lastig om werk te vinden. En als ze dan werk vonden, was dat vaak van tijdelijke aard en juist dit flexibele werk staat door de crisistijd onder druk. Door de coronapandemie zal het vinden en houden van werk sowieso moeilijker worden. Goede begeleiding op de werkvloer en acceptatie van een lagere productiviteit zijn immers een vereiste, precies wat in een economische recessie voor ondernemers minder voor de hand ligt. De beschikbaarheid van passend werk voor mensen met een verstandelijke beperking staat dus nog sterker onder druk. Dit terwijl structurele dagbesteding voor het behoud van hun zelfredzaamheid juist essentieel is en de overheid ook als doelstelling heeft om op de werkvloer ook begeleid en beschut werk te realiseren.
‘Ja, mits’ in plaats van ‘nee, tenzij’
Als er een nieuwe golf van coronabesmettingen zou komen, en de maatregelen noodgedwongen weer strenger worden, is een zorgvuldige afweging tussen benodigde hulp, sociaal contact en de risico’s op extra besmettingen voor deze groep noodzakelijk. Een ‘ja (bezoek), mits'- in plaats van een ‘nee, tenzij’-regeling kan hierbij – gecombineerd met de beschikbaarheid van voldoende beschermingsmiddelen (ook in de zorg thuis) – helpen. Dit kan zorgen voor meer tevredenheid en minder boosheid en/of probleemgedrag van cliënten in een wooninstelling.