Het begrip ‘bestaanszekerheid’ heeft de afgelopen jaren een steile opgang gemaakt in de Nederlandse beleidsdebatten. Maar wat is bestaanszekerheid eigenlijk vanuit een brede welvaartperspectief, wie in Nederland is bestaans(on)zeker vanuit dat perspectief en welke rol heeft de overheid hierin? Het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) onderzoekt dit in het project Bestaanszekerheid vanuit een brede welvaartsperspectief in samenwerking met het Centraal Planbureau (CPB) en het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL).
Van smalle naar brede bestaanszekerheid
In aanloop naar de Tweede Kamerverkiezingen in 2023 werd ‘bestaanszekerheid’ een buzzword. De precieze invulling ervan varieert naargelang de persoon of instelling die het gebruikt en naargelang de context. Meestal krijgt bestaanszekerheid - of beter: bestaansonzekerheid - een smalle invulling van een tekort aan financiële middelen in het ‘hier en nu’, nauw verwant met inkomensarmoede. Vanuit een brede welvaartsperspectief schiet dit tekort omdat andere welvaartsaspecten niet kunnen worden afgemeten aan een laag inkomen, denk aan gezondheid of sociale relaties. Bovendien wordt het aspect van onzekerheid versmald tot actuele tekortkomingen, zonder toekomstrisico’s mee te wegen.
De smalle blik op bestaanszekerheid kan ertoe leiden dat de omvang van bestaansonzekerheid niet goed of niet volledig in beeld wordt gebracht. Als gevolg hiervan loopt het beleid het risico een te enge set van beleidsopties te hanteren om bestaansonzekerheid tegen te gaan. Dit wordt onderschreven door de Commissie Sociaal Minimum (2023). Deze commissie wijst erop dat de grondwettelijke taak van de overheid om zorg te dragen voor de bestaanszekerheid van Nederlandse burgers breder ingestoken is dan alleen financieel en beleid op terreinen als gezondheidszorg, onderwijs, volkshuisvesting, en het sociaal domein nodig maakt. Een nog bredere definitie van bestaanszekerheid zou daarnaast rekening houden met de planetaire grenzen als basis voor het menselijke bestaan.
Dit levert het op
Het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) wil met dit project in samenwerking met het Centraal Planbureau (CPB) en het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) meer duidelijkheid scheppen over drie centrale onderzoeksvragen:
- Wat is bestaanszekerheid vanuit een brede welvaartsperspectief?
- Wie is bestaans(on)zeker vanuit dat perspectief?
- En wat betekent dit voor de rol van een overheid die stuurt op brede welvaart?
Meer informatie
Wilt u meer weten over dit project? Neem dan contact op met Christian Geppert.
Dit project maakt deel uit van het meerjarige gezamenlijke onderzoeksprogramma van de drie planbureaus Verankering van brede welvaart in de begrotingssystematiek. Zie verder Brede welvaart | Dossiers | Sociaal en Cultureel Planbureau.