Mensbeelden achter beleid

Beleidskeuzes worden voor een belangrijk deel ingegeven door mensbeelden: aannames over het leven en gedrag van mensen op wie het beleid betrekking heeft. Beleid gaat vaak uit van het ideaalbeeld van de rationele, welwillende en verantwoordelijke mens die eigen keuzes maakt en vooruit kan kijken naar de toekomst. Of beleid is gebaseerd op het beeld van de kwetsbare mens die niet zelf in staat is om verantwoordelijke en rationele keuzes te maken en daarbij moet worden ondersteund.

Mensbeelden hebben we allemaal, want ze maken de wereld overzichtelijk en behapbaar. Maar mensbeelden zijn altijd een vereenvoudiging van de werkelijkheid. Het risico hiervan is dat mensen die tussen deze twee uitersten vallen of op ‘een andere manier’ kwetsbaar zijn geen of zelfs negatieve beleidsaandacht krijgen.

Met de analyse ‘Mensbeelden achter beleid’ onderzocht het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) de rol van mensbeelden in de beleidvorming. Als vervolg op het SCP-essay ‘Mensbeelden in beleid’ (oktober 2022) heeft het SCP de mensbeelden in beleid geanalyseerd rond een ‘Leven Lang Ontwikkelen’ en de ‘Covid-vaccinatiestrategie’. Het rapport onderstreept dat als er in beleid een vereenvoudigd mensbeeld dominant is, dat nooit op alle burgers van toepassing kan zijn. Hierdoor bestaat het risico dat de overheid groepen mensen uitsluit.