Sociale cohesie gaat over naar de mate waarin (groepen) mensen zich met elkaar en met allerlei instituties verbonden voelen, en naar het gedrag dat hieraan invulling geeft. Vandaag de dag bestaan er zorgen of burgers zich nog wel met elkaar verbonden voelen en of zij voldoende vertrouwen hebben in instituties zoals de politie, pers of Tweede Kamer. Het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) onderzoekt in het project Verkenning van de toekomstige ontwikkeling van sociale cohesie hoe de sociale samenhang in Nederland mogelijk sterker of zwakker wordt als gevolg van vergrijzing, migratie, individualisering en digitalisering.
Toekomstige scenario’s
Het begrip sociale cohesie is breed en er wordt veel over gediscussieerd. In dit project maakt het SCP bij sociale cohesie verschil tussen subjectieve beleving (houdingen, gevoelens) en objectief gedrag (feitelijke samenwerking, participatie). Ook maakt het project verschil tussen een horizontale en een verticale dimensie van sociale cohesie. De horizontale dimensie gaat over het vertrouwen en de verbondenheid tussen mensen onderling. De verticale dimensie gaat over de (vertrouwens)relaties tussen groepen mensen en de overheid.
In het project kijkt het SCP naar zes indicatoren:
- algemeen vertrouwen
- hoe (groepen) mensen over elkaar denken
- sociale participatie (vrijwilligerswerk en verenigingen)
- hoe (groepen) mensen met elkaar omgaan
- vertrouwen in politieke en publieke personen en instanties
- politieke participatie
Het SCP gebruikt enquêtedata over deze indicatoren om kwantitatieve scenario’s op te stellen over de mogelijke ontwikkeling van sociale cohesie in Nederland.
“Aan sociale cohesie zijn normen, waarden en drijfveren verbonden. Het is goed om te beseffen dat die niet statisch zijn: ze veranderen in de loop van de tijd. In de toekomst kan het ‘met elkaar samenleven’ daarom vorm krijgen op manieren die we nu nog weinig in beeld hebben.” - Projectleider Isolde Woittiez
Dit levert het op
De scenario’s geven inzicht in de mogelijke ontwikkeling van sociale cohesie in Nederland door veranderingen in de bevolkingssamenstelling en maatschappelijke processen, zoals digitalisering en globalisering. Ook schenkt het onderzoek aandacht aan mogelijke beleidsopties die sociale cohesie kunnen versterken. Zo levert het onderzoek een bijdrage aan de ontwikkeling van effectief beleid dat rekening houdt met toekomstige veranderingen.
Meer informatie
Wilt u meer weten over dit project? Neem dan contact op met projectleider Isolde Woittiez.
Dit project maakt deel uit van het onderzoeksprogramma De diverse bevolking van Nederland: samenleving nu en in de toekomst.