Hoe denken Nederlanders over sociale cohesie

Nederlanders maken zich al geruime tijd zorgen over hoe we in ons land met elkaar samenleven. Aan de andere kant vinden zij onze manier van samenleven ook iets om trots op zijn. Mensen zijn positief over de onderlinge saamhorigheid, de tolerantie, de hulpvaardigheid en het vrijwilligerswerk in ons land. Dit lijkt met elkaar in tegenstrijd te zijn. Hoe kan dit verklaard worden? De factsheet Hoe denken Nederlanders over sociale cohesie? gaat in op deze verklaringen.

Al jaren blijkt uit SCP-onderzoek dat veel Nederlanders zich zorgen maken over de manier van samenleven in ons land. Ze vinden bijvoorbeeld dat groepen steeds meer tegenover elkaar komen te staan en steeds minder naar elkaar luisteren. Vaak worden die zorgen gevat onder de noemer van ‘polarisatie’. Toch laat wetenschappelijk onderzoek, zowel van het SCP als van andere instituten, geen eenduidig beeld zien van toenemende polarisatie.

In 2022 onderzocht het SCP voor het Continu Onderzoek Burgerperspectieven (COB) de zorgen van mensen om polarisatie. Wat leren deze burgerperspectieven ons? Aan de ene kant geven ze aan dat het belangrijk is om te letten op de toon van het debat, vooral in de politieke arena. Discussies mogen scherp zijn, maar voer ze op inhoud. Aan de andere waarschuwt het SCP ervoor om meningsverschillen niet te snel als ongewenste polarisatie te bestempelen. Tegengeluiden en inhoudelijke botsingen horen bij een democratie en kunnen de democratie ook versterken. 

• Lees het hoofdstuk 3 van het COB 2022|2: Zorgen over polarisatie en verharding van het politieke debat.
• Lees het artikel ‘De een heeft meer last van polarisatie dan de ander' op Sociale Vraagstukken.

In de vierdelige podcastserie 'Samenleven nu en in de toekomst' krijgen inwoners van Nederland de vraag voorgelegd hoe zij vinden dat we met elkaar omgaan, en of dat garanties biedt voor de toekomst. Podcastmaker Peter de Ruiter ging voor het SCP op pad en sprak met jongeren en ouderen verspreid door heel Nederland. Ze zijn geselecteerd op hun leeftijd, hun verhaal of liepen toevallig op straat. Het resultaat is een mix van ervaringen, meningen en toekomstvisies. Dit keer geen representatieve steekproef, zoals bij ander SCP-onderzoek, maar voldoende stof tot nadenken en reflectie.